Mijn Reisbrief: March 2008

Friday, March 28, 2008

Mijn Reisbrief No 31

Iquique, Chili, Vrijdag 28 Maart 2008

Beste Vrienden en Vriendinnen,

De voorbereidingen om de Cerro Esmeralda te beklimmen, waarover ik de vorige keer schreef, zijn inderdaad uitgemond in een succesvolle klim. Ik wilde niet deelnemen aan de massale klim op Goede Vrijdag omdat Woensdag mijn laatste trainingsdag was geweest. Ik wilde mij nog een paar dagen extra rust gunnen voor de 'grote sprong'. Het werd Zondag, en het was nog steeds druk.

Wèl ben ik Goede Vrijdag naar de voet van de berg gegaan om foto's te nemen van de Grote Uittocht. De eerste foto is een gedeelte van de 700 meter hoge 'muur' die de baai van Iquique --of het 'strand' zo je wil-- afsluit aan de achterkant. Dit gedeelte heet Cerro Esmeralda, de Smaragden Berg. Helaas kun je op de foto niet goed zien dat ik de hoogtes van 500 resp. 700 meter erbij heb geschreven.

Op de eerste foto zie je ook niet zo goed de reusachtige processie die de berg op trekt. Dat is beter op de tweede. Dat is alleen het bovenste gedeelte; genomen met de telelens. Eerlijkheidshalve moet ik erbij zeggen dat het niet allemaal religieuze motieven zijn. Het is een 'sportieve gelegenheidsdaad', een zekere 'must' zelfs onder jongeren. Toch zie je ook groepjes die biddend of mediterend stilstaan bij de kruiswegstaties.

Gedurende het hele jaar is dat pad afgebakend met 14 witte kruisen, zoals op de foto's enigszins zichtbaar is, maar voor de gelegenheid waren deze kruiswegstaties bevlagd met witte vlaggen, en waren óók de reusachtige palmtakken ververst.

Je ziet ook goed dat de paden op het bovenste stuk steiler zijn. Dat kan omdat het daar rotsachter is. In het benedentraject kan dat eenvoudig niet. Het zand is daar aangewaaid en vormt een helling in zijn --zgn-- 'natuurlijke talud'. Volgens diezelfde natuurwetten kun je zo'n helling niet 'haaks' beklimmen. Je moet zo'n helling op zijn diagonaal 'aanvallen', èn ... met goede 'rul-zandklimtechniek'. Dat heb ik wel geleerd tijdens mijn tien oefentochten op dit traject. De andere kant van de medaille is dat rul zand ideaal voor afdalen. Ik had 40 pittige minuten nodig voor dat traject, maar ik was telkens in 10 minuten beneden!!

Dat effect is nòg sterker vlak bij de top; op die licht-gekleurde windsleuf die je op de foto's goed kunt zien. Daar is het zand veel fijner, bijna stoffig. Dat kun je verklaren met wetten uit de aerodynamica. Alleen de allerfijnste deeltjes worden zo hoog door de wind meegenomen. De grove korreltjes vallen eerder uit de luchtstroom. Hoe grover, hoe eerder. Logisch! Net als duinen, noemen geologen dit 'een eolische formatie': door de wind gevormd.

De tweede en de derde foto laten nogal wat mensen zien in dat lichtgekleurde gebied. Dat zijn dus allemaal afdalers. Klimmen is daar onmogelijk! Aan het eind van de brief kom ik terug op die fascinerende helling, maar eerst nog wat aandacht voor de andere geneugten van deze klim.

Van beneden-af gezien, lijkt het alsof dat grote kruis op de top staat. Dat is niet zo. De eerste en de tweede foto geven echter wèl die indruk. Vanaf het grote kruis tot aan de werkelijke top is een korte maar steile helling die je op de vijfde foto ziet. Het loont wèrkelijk de moeite. Méér nog dan vanaf het

'terras' van het grote kruis --waar ook de nachtwake is, en het altaar-- heb je prachtige vergezichten. Het was moeilijk de mooiste foto's te kiezen voor deze brief. Gelukkig staan ze allemaal, samen met de niet-verkozenen, en bovendien in mooier formaat, op mijn fototime.com. Zie voetnoot.

Voor mij was er nog een héél onverwachte verrassing. Ik was vroeg uit mijn hostal vertrokken om niet onderweg te verbranden. Iquique lag nog grotendeels in de ochtendschaduw van de berg. Toen ik boven kwam --daar waar de hoogvlakte begint-- zag ik niet alleen de zon, maar ik zag opeens óók een zonsopgang boven een 'normale' horizon, 'gewoon' horizontaal. Ik realiseerde mij met een schok dat ik de laatste weken achter een donkere muur van 700 meter had gewoond, met de zon al betrekkelijk hoog als je die eindelijk ziet. Ik was daar al bijna aan gewend geraakt! Dat was een heel andere beleving dan La Gomera, waar ik de zon uit de zee zie opkomen. De zonopkomst boven de hoogvlakte was helaas niet fotografeerbaar met zoveel tegenlicht. Ik heb alleen de lange slagschaduw van mezelf op de onderstaande foto; als sentimentele herinnering.

En nu zijn we toe aan het laatste avontuur van de Cerro Esmeralda: De Afdaling!!

Zoals ik hierboven uiteenzette --en je ziet het ook goed op de foto's-- ligt er tussen de twee 'bulten' van de cerro een windsleuf met heel fijn, haast stoffig, zand. Omhoog kun je er niet, maar afdalen is een genot! Iedere stap telt voor twee of drie, zeker als je dat 'rennend' doet. Ik kende het nog van de vorige keer, in 2005. Nu zette ik mij midden op de helling neer om 'voorbijgangers' te fotograferen. Technisch zijn niet alle foto's 'moeder's mooiste', maar de collage die ik ervan maakte, ondanks het kleine formaat, geeft een goede indruk. Wellicht nodigt het je uit om de originele foto's op fototime.com te bekijken, of, beter nog, daar het volgend jaar te gaan zitten, in de Semana Santa, met een video-camera.

Tot slot ging ik zelf naar beneden op diezelfde manier tot het 500-meterniveau. Daar waar Ricardo woont, de onderhoudstechnicus van de reuze-klok van Iquique van de vorige brief. Hij maakte voor mij een heerlijke kop thee, en ik genoot nog eens van zíjn uitzicht op 500 meter.

Nu nog even een woordje voor de lieve lezers die mij bezorgd waarschuwden toch maar vooral voorzichtig te zijn met knie- en heupgewrichten die 'protesteren', zoals ik schreef. "Wees verstandig", schreven ze.

Ik had ook de nodige twijfels; vandaar mijn 'Geduldige Onderbrekingen' van mijn oefeningen in de na-griepse tijd. Afgelopen Maandag kon ik een fysio consulteren. Een broer van mijn gastvrouw Gabriela is zo'n vakman, en die had ik ook sociaal al eens ontmoet. Dat scheelde, want ik het altijd aarzelingen bij het betreden van het (para-)medische circuit. Hij trok en boog aan de gewrichten dat het een lieve lust was, maar toen ik daarbij helemaal geen extra pijn voelde concludeerde hij dat het pure spierpijnen waren geweest: Je hebt knieën van een 20-jarige.

--"Spierpijnen zijn 'gezonde' pijnen", lachte hij: "Die moet je behandelen met een beetje warmte, een beetje massage, een beetje geduld, en een beetje liefde. En boven alles: Dóórgaan met bewegen!"

Dat stelde mij niet alleen gerust, het maakte mij ook gelukkig. Ik had geleidelijk toch méér-en-méér twijfels gekregen over die pijnen die mij zo vaak van mijn hersteloefeningen hadden afgehouden.

Hartelijke groeten, Gérard van Eyk

_________

De bovenstaande foto's en alle andere van dit evenement staan op
http://www.fototime.com/inv/A7C8A68E0FDAE72

Friday, March 21, 2008

Mijn Reisbrief No 30

Iquique, Chili, Vrijdag 21 Maart 2008

Beste Vrienden en Vriendinnen,

Woensdag klom ik voor de tiende keer tot 500 meter van de 700 meter van de 'cerro'. Daar is een oude spoorbaan zonder biels en rails. Nu is het een bijzonder stoffige rijbaan waar af en toe grote vrachtauto's en reusachtige graafmachines rijden van en naar de afgravingen voor ertsen, en nu vooral steenslag voor de 'boom'ende bouwindustrie van Iquique.

Daar woont ook Ricardo Lopez als half-kluizenaar in een caravan naast zijn 'digitaal laboratorium' dat al even stoffig is als zijn verblijf.

--"Waarom?", zul je vragen. [De vraag 'waarom ik daar ben', laat ik even rusten]

Ricardo is namelijk de technicus-bewaker van de enorme digitale klok, die, als ik de verhalen moet geloven, in Guinness Book of Records staat als grootste digitale klok ter wereld. Ieder avond, vanaf negen uur tot middernacht kunnen de Iquiqueños tegen de berg --die hun stad omringt en van de hoogvlakte afsluit-- de tijd aflezen samen met wat reklame in 'lopende letters'. Het is deze Ricardo die voor de programmering zorgt op zijn computer, zoals je op de foto kunt zien. En verder zorgt hij voor het onderhoud, vervangt lampen of zekeringen, en bewaakt het terrein met zijn vier honden tegen malafide bezoekers of voorbijgangers.

Om te zorgen dat de cijfers en letters zichtbaar zijn vanaf het verstgelegen puntje van het Cavancha-schiereiland, dat op bijna vier kilometer afstand ligt vanaf de klok, moeten dat gigantische cijfers zijn.

Uit de informationele ergonomie van het lezen weten kennen we de vuistregel dat de grens van de leesbaarheid onder gunstige omstandigheden van belichting en contrast ligt bij ongeveer vierhonderd maal de letterhoogte. Volgens Bartjens moeten die cijfers dus tien meter hoog zijn. Maar opgepast! Het zicht is weliswaar goed, maar niet ideaal. De ogen van de doorsnee toeschouwer zijn natuurlijk ook niet 20 op 20. En je moet ook rekenen dat de toeschouwer de volle letterhoogte niet ziet, want die ligt achterover op de helling van ongeveer 35 graden. De toeschouwer kijkt er dus schuin op, en ziet het vertekent.

De ontwerpers hebben daarom vier rechthoeken van ieder 35 bij 30 meter gekozen voor de vier cijfers van de klok, en lampen van 40 Watt. Voor de reklame-regel zijn er tien rechthoeken van 20 bij 18 meter met lampen van 25 Watt. Dat kun je op de onderstaande foto's zien.

Toen ik de zandige helling bekeek, werd ik echter verrast door de super-eenvoud, om niet te zeggen, extreme knulligheid van de "installatie" en de bedrading. Nu heb ik mij in dit soort klimaten al vaker 'gestoord' aan provisorische montage van electrische bedrading. In een vochtiger klimaat zou dat onmiddellijk worden afgestraft. Maar die feedback ontbreekt hier.

Kortom, mijn íngenieursgeweten is gegroeid in een vochtig klimaat. Niet hier.

Die klok verklaart de aanwezigheid van Ricardo in deze eenzaamheid, maar zocht ík daar? Waarom klom ik tien keer tot 500 meter?

Dat heeft te maken met de Semana Santa. Vanmiddag, Goede Vrijdag, gaat een groep jongelui naar de top. Daar staat al een paar dagen een groot verlicht kruis, daar is een altaar, en er zijn religieuze diensten. Er is een nachtwake tot Zaterdagmorgen, er zijn paasvuren, en morgenvroeg zijn er weer kerkdiensten.

Het is niet mijn ambitie om die tocht en die nachtwake mee te maken, maar in het kielzog daarvan gaan Zaterdag en Zondag hele families-met-kinderen de berg op, hoewel het een pittige tocht is. Het is een familie-uitje met picknick en zo. Het is een duidelijke traditie om zó de laatste vakantiedag te vieren. Zo zag ik dat in 2005 toen ik als argeloos wandelaar de eerste keer die tocht maakte.

Maar wat is er gebeurd? In 2005 maakte ik de klim zonder speciale voorbereiding. Mijn conditie van toen was OK. Maar zo is het nu niet. De griep van December, en mijn Oefeningen Van Geduld van Januari maakten het de hóógste tijd om weer 'pittige wandelingen' te maken. Maar toen ik daar hier in Iquique aan begon, deed ik dat kennelijk 'ietsje' te fors, want mijn gewrichtsbanden protesteerden met irritatie en ontsteking. Dus wéér 'Oefeningen Van Geduld' tot ik het eindelijk --drie weken geleden-- kon dóórzetten met één dag klimmen naar 500 meter en één dag rusten. Het ging steeds beter, en gisteren èn vandaag neem ik rust. Zonodig morgen ook, en dan ga ik inééns naar te top. Dan heb ik mezelf ingehaald.

Het tweede stuk is beduidend steiler, maar niettemin gemakkelijker denk ik. Het eerste stuk bestaat uit een steile helling van zéér rul stofzand. Iedere stap wordt gehalveerd. Het vergt een speciale rul-zandklimtechniek. Héél vermoeiend.

Zo ontmoette ik Ricardo. Hij was de enige levende ziel op die hoogte. Hij zag mij van verre aankomen. Hij legde mij zijn klok uit, hij bood mij warme thee om bij te komen, hij liet mij zijn digitaal laboratoriun zien, zijn tuintje naast de stoffige rijbaan, en de gedenksteen voor het dodelijk ongeval op die plek van een jonge man enkele jaren geleden. Hij onderhoudt dat monumentje.

Zo heb ik mij voorbereid op de klim naar 700 meter. Duim maar voor mij!!

Hartelijke groeten, Gérard van Eyk

_________
De foto's van El Reloj de Cerro staan op http://www.fototime.com/inv/721AC32279E8156

Friday, March 14, 2008

Mijn Reisbrief No 29

Iquique, Chili, Vrijdag 14 Maart 2008

Beste Vrienden en Vriendinnen,

Het is niet erg duidelijk wanneer hier de Carnaval begint, want het lijkt dat ze alle feesten waar verkleden bij te pas komt 'Carnaval' noemen. En er zijn hier nogal wat 'carnavals', iedere wijk en iedere club schijnt er een te hebben. Maar mijn NLse lezers moet niet vergeten dat we hier hoog-zomer beleven, met schoolvakanties en het begin van het nieuwe schooljaar begin maart. Dat is andere kost dan Noord-Europa waar de oudere Carnavalstradities tot ontwikkeling kwamen.

Ook het einde van de Carnaval is hier niet duidelijk. Aswoensdag, bijvoorbeeld, gaat totáál ongemerkt voorbij. Per slot was dát de oorsprong van het feest, de mogelijkheid om nog eens lekker de vreten en te zuipen.

Wat hier óók ontbreekt is het halfvastenfeest, dat zelfs in de Katholieke Kerk aandacht krijgt in het Romeins Missaal met enkele speciale gebeden die markeren dat we halfweg het Hoogfeest van Pasen zijn gekomen. Het feest is niet alleen onbekend, ik heb er zelfs geen wóórd voor gevonden. Hier niet, in Spanje niet, en ook niet in mijn woordenboeken.

Maar het is dát halfvastenfeest dat hier in Iquique het einde van 'Carnaval' markeert. In de dagen die er aan voorafgaan wordt in de Cavancha-wijk een schoonheidkoninging gekozen, de Koningin de Koninginnen kennelijk, want ook het kiezen van zo'n koningin is hier zéér 'à la mode'. Toch is het hier niet zo erg als in Mérida, in Venezuela, waar ik twee jaar geleden was, en waar het kiezen van schoonheidskoniginnen zo'n rage was aan het eind van de zomervakanties, dat je van 'carnaval' zo goed als niets meer merkte.

De eer om de Definitieve Punt te zetten aan alle Carnavals van Iquique heeft de wijk El Morro; een volkswijk dicht bij de haven. De oudste van de stad van vóór de rijke jaren van de Chili-salpeter. In die rijke jaren was het de buurt van het 'stappen' en van de wildste en meest 'spontane' feesten. Tevens hoerenbuurt.

De verkleedtraditie van El Morro eist 'sexuele' elementen. Bijvoorbeeld mannen die zich als vrouwen verkleden --of omgekeerd-- zoals op bovenstaande foto's waar een peleton vrouwen zich als 'commandotroepen-in-de-aanval' hebben verkleed. Ook het homo-thema wordt bespeeld. Op die manier wordt dat allergrootste taboe van deze macho-maatschappij alsnog nog een beetje bespreekbaar.

Maar het slotsymbool van Iquique'se carnaval van El Morro is een grote pop die in optocht met veel ceremoniëel door de straten gaat, en die op een vlot in zee wordt gezet, in brand wordt gestoken aan het spel der golven wordt overgelaten.

Dan komt het aller-allerlaatste ritueel. Iedereen duikt in de zee om zich af te spoelen, want het voorlaatste ritueel, tijdens de optocht, hield in om elkaar met meel en water te 'behandelen'. Zoals je op de allereerste foto kunt zien, ben ik er

ook niet aan ontkomen. De ergste kwak "meel-met-water" kwam even later, maar toen ging het redden van mijn camera vóór op [laten] fotograferen.

Maar dit aller-allerlaatste ritueel is voor NL-ers moeilijk voor te stellen. Die zijn al blij dat het niet al te koud is met Carnaval, of dat het sneeuwt of andere ongein. Zulke Carnavals herinner ik mij helaas, maar gelukkig ook dezulken met een mooi winterzonnetje.

Hartelijke groeten, Gérard van Eyk

_________
Meer foto's van de Carnaval van El Morro op http://www.fototime.com/inv/789527F84072599

Thursday, March 13, 2008

Mijn Reisbrief No 28

Iquique, Chili, Vrijdag 7 Maart 2008

Beste Vrienden en Vriendinnen,

Laat ik --na mijn escapade naar 'eten'-- terugkeren naar de waterfront van Iquique, want daar wordt nu het geld verdiend. Iquique dankte zijn rijkdom aan de salpetermijnen in het achterland vanaf het eind van de 19e, met een hoogtepunt aan het begin van de 20e eeuw. Het was een uitzonderlijke rijkdom. Die werd niet zozeer beëindigd door uitputting van die mijnen --de gebruikelijke neergang van een mijnstreek-- maar doordat in Duitsland de ammoniak-synthese werd uitgevonden. Toen kon de bekende "Chili-salpeter" [=kaliumnitraat] opdoeken voor zijn belangrijkste toepassing: de bemesting. Iquique bleef achter met wat chemische industrie: 'Interessant' maar klein, en óók met een veel te grote haven.

Vergetelheid en verpaupering dreigde, maar dank zij de creatieve fantasie --en vooral het doorzettingsvermogen-- van enkele lokale politici, weet de halve wereld nu van de bijzondere eigenschappen en ligging van "Iquique als doorvoerhaven" aan de Stille Zuidzee. De haven is 'van nature' diep, en kan sinds 2005 de allergrootste constainerschepen [9000 containers] met een diepgang van 18 meter en meer verwerken. Die komen van China, Taiwan en Japan, en hoeven zodoende niet door het Panamakanaal of door de Straat van Magelhean. Dat kúnnen ze ook niet.

De bereikbaarheid van het achterland met trein- en autoverbindingen had nogal wat [diplomatieke] voeten in aarde, en is ook nog lang niet compleet, maar het is nu al 'economisch' om via Iquique containers tot zelfs Brazilië en de Atlantische kust te brengen. Op die manier wordt Iquique een soort Rotterdam-Antwerpen-Hamburg van Zuid-Amerika.

Natuurlijk gesproken, is de haven een rots ongeveer een kilometer uit de kust. Vandaar die 'natuurlijke diepte'. De modernisering van de haven hield in dat een brede autoweg moest worden gelegd tussen het vasteland en de havenrots.

Dat is goed zichtbaar op bovenstaande foto's.

Aan de haven grenst een vrijhandelszone, waar ik nog wel eens een aparte brief aan zal wijden, die eveneens heeft bijgedragen aan de 'wederopbloei'. Het eerste bewijs daarvoor is de snel groeiende bevolking, het aantrekken van allerlei industrie, en de hoogste groeicijfers van Chile zijn die van Iquique en de regio.

Het 'jongste' bewijs is de 'boom' in de bouwnijverheid die zich nu aftekent.

De oude pier, die hier Muelle de Pasageros heet, is gereduceerd tot toeristische attractie. De zeewolven komen er tegen de avond om uit te rusten, en de pelicanen zitten er de hele dag. De nieuwste attractie is dat je met een bootje een haventochtje kunt maken.

Dan bezoek je ook de boei --La histórica Boya-- die de "Zeeslag van Iquique" herdenkt. Die was 21 Mei 1879 en doet de nationalische harten in Chili sneller kloppen. Het was het keerpunt in de Guerra del Pacífico [Zuidzeeoorlog] waarbij Chili een stuk van Peru en Bolivia afpakte; Het stuk dat nu de Noordelijkste 600 km van Chili vormt, met Iquique en Arica. De dapperheid van de comandant, en van de matrozen wordt nog steeds als voorbeeld gesteld. De zeeslag is heel instructief geanalyseerd in het lokale Marine Museum, dat daarom ook veel nationale bezoekers aantrekt. Minder duidelijk wordt gemaakt dat het ging om de rijke salpetervelden, en dat de winsten daarvan vooral in Londen terecht zijn gekomen.

Dat ik bij deze brief een paar foto's kan voegen die vanuit het omringende gebergte zijn genomen, dank ik aan mijn verbeterende conditie. De eerste keer, bovenste foto, haalde ik maar 300 meter, maar later kwam ik op 500. Oók uitgeput, maar

niet zó dat ik niet een tweede foto kon maken. Bovendien met de ochtendzon in de rug. Die eerste maakte ik 's middags. Toen was het ook te heet geworden.

Ik oefen verder voor top van 700 meter. Met Pasen is daar een Paasdienst. Daar wil ik bij zijn, net als in 2005. Toen liep ik dat zonder speciale oefening. Dàt is de uitdaging. Ieder keer gaat het beter. Ik ben vol goede moed.

Hartelijke groeten, Gérard van Eyk

____________________
Meer foto's van de haven staan op http://www.fototime.com/inv/DB0106F365C1D71