Mijn Reisbrief No 43

Kuruman, Zuid-Afrika, Orivoor Gastehuis, Donderdag 12 Maart 2009



Beste Vrienden en Vriendinnen,



Ik ben al een week op deze plek. Een van de redenen waarom ik naar Kuruman wilde was de missiestatie hier vlak in de buurt, de eerste ten Noorden van de Oranjerivier. Toen de Hollanders Kaapstad stichtten in de 16e eeuw als bevoorradingsplaats voor hun schepen naar "Indië", gebruikten ze alleen de gebieden vlakbij voor tuinbouw, landbouw en veeteelt. Zij hadden geen interesse in het verre Noorden.

Toen Napoleon begon met Europa te terroriseren, kwamen de Engelsen naar de Kaap om 'alles' te koloniseren. Dat wil zeggen, tot aan de Oranjerivier. Maar het waren geen 'conquistadores' zoals Hernán Cortés die Zuid-Amerika 'ontdekte' en eerst alles massaal vernielde voor hij begon met 'koloniseren'. Hier waren het betrekkelijk kleine patrouilles die voortschrijdend de gebieden in 'in bezit namen', in naam van De [Engelse] Kroon. Meer niet. Ten Noorden van de Oranjerivier kwamen ze helemaal niet. Daar waren het geïsoleerde ontdekkingsreizigers en handelaren --vaak alleen met enkele lokale gidsen-- die het onbekende gebied binnendrongen op zoek naar handelswaar. Speciaal de handel in ivoor begon op te komen.

In Londen, in 1795, was de London Missionary Society opgericht. Die stichtte in Kaapstad in 1799 een afdeling om Afrika de 'bekeren'. Zij begonnen met missiestaties langs de Oranjerivier en later ook hoger stroomopwaarts en ten Noorden daarvan in het huidige Botswana. Zo werd in 1817 de missiestatie Kuruman gesticht. Kuruman was de naam van een rivier. Het dorp Kuruman bestond nog niet. Niets van dat alles, want het waren half-zwervende volkeren. Een van die stammen, de Batlhaping had zijn 'hoofdstad' tussen 1801 en 1817 vier keer verplaatst! Ze hielden vee en hadden wat eenvoudige landbouw. Meer naar het Oosten ook nogal wat 'oorlogen' met elkaar. Zo leefden ze al eeuwenlang.


Dat was mijn uitdaging: 'Kan ik hier nog wat sporen treffen van dat tijdperk van de eerste contacten? Toen ik in 2002 in Pofadder was, langs de Oranjerivier, maar veel verder naar het Westen, had ik wat opgevangen van dat tijdperk ik die regio.
Deze Kuruman-missiestatie was lange tijd de belangrijkste 'blanke' nederzetting ten Noorden van de Oranjerivier. Vanaf hiet ontdekten de missionarissen de 'volgende' rivieren, de Limpopo en de Zambezi, en drongen Rhodesië binnen, het huidige Zimbabwe, want De Kroon had daar toen nog geen interesse in. Overigens niet alleen missionarissen. Uit de archieven blijkt dat het ook een doorgangshuis voor 'losse' handelaren en ontdekkingsreizigers was.

De missionaris Robert Moffat was de man die er in 1820 met zijn vrouw Mary kwam en er tot 1870 bleef. Hij was de kernpersoon van de statie. Zijn belangrijkste werk was de vertaling van de bijbel in de lokale taal, het Setswana of Tswana. Die taal werd toen nog niet geschreven, dat vond Moffat 'terloops' ook nog uit. Hij was een ervaren tuinder voor hij missionaris werd, en vanuit een verdergelegen reusachtige bron --waarover later-- legde hij een irrigatiesysteem aan met gegraven kanalen. Het eerste in Zuidelijk Afrika.


Moffat ging een keer terug naar Engeland. Gedurende zijn verblijf van drie jaar leerde hij een jonge missionaris kenen, David Livingstone. Die naam, evenals die van Moffat is onverbrekelijk verbonden met de geschiedenis van de Moffat Missiestatie. Moffat nodigde hem uit om naar Afrika te komen. En dat deed hij. Werkte enige tijd op de missiestatie, trouwde met de oudste dochter van Moffat, en reisde verder om de beroemde Dr David Livingstone de worden, ontdekker van de Zambezi-rivier, en Rhodesië, het huidige Zimbabwe.

Zo gezien is de geschiedenis van de Moffat Missiestatie ontroerend. Op dit moment is het een museumdorp, met een bescheiden bibliotheek, centrum voor conferenties en reflectie. Het dorp Kuruman kwam veel later, na ontwikkelingen die het gevolg waren van de ontdekking van goud en diamanten eind 19e, begin 20ste eeuw. Het dorp ontstond rondom de bovengenoemde bron op vijf kilometer afstand van de missiestatie.

Heel toevallig ligt mijn 'Gastehuis' ook op vijf kilometer van het dorp, in de verre buitenwijken. Zodoende ligt de missiestatie voor mij op twintig minuten lopen. Ik heb de gerestaureerde kerk en de huizen al een paar maal bezocht, en ook het kerkhof met zijn beroemde namen. Bekijk de foto's maar. Daarover vertel ik wel eens méér.



Tot de volgende keer .... Hartelijke groet, Gérard

_____________________________

Alle foto's van Zuid Afrika op schermformaat: http://www.flickr.com/photos/weltbummler/sets/72157613558185607/

Speciaal van Kuruman: http://www.flickr.com/photos/weltbummler/sets/72157615033855515/

Een collage van bovenstaande 16 1000x1000 px: http://farm4.static.flickr.com/3546/3408643553_df86321c2e_o.jpg

De oudere reisbrieven staan op http://mijnreisbrief.blogspot.com/. Deze binnenkort ook.