Mijn Reisbrief No 62

Iquique (Chili) in het huis van Gabriela en Francisco, Zaterdag 10 April 2010

Tevens twaalfde reisbrief uit Zuid-Amerika

Beste vriendinnen en vrienden,

In mijn laatste reisbrief kon ik uitweiden over de details van de reis, speciaal over het omstreden thema van de hoogte van de Paso de Jama. Wat is de hoogte van een pas? De naamgeving valt hier niet altijd samen met het hoogste punt zoals in Europa. Zodoende kwam ik er achter dat de hoogte 4825 meter was. Dat vond ik op een militaire stafkaart, niet in de toeristische informatie.

Maar de foto's van de reis kon ik nog niet laten zien; dat ga ik nu inhalen. Niet alleen staan er een paar in deze brief, maar die van Salta staan al op Flickr. Toen ik Witte Donderdag in Salta aankwam, was het pas vier uur in de middag, en ik deed wat de meeste toeristen in Salta doen, ik maakte een toeristische wandeling door de stad. De eerste foto laat de krantenkop zien van de krant van de dag, een "recordaantal toeristen werd verwacht". Ik 'nam' twee kerken en het historische gemeentehuis.

De tweede lijn begint met een terugblik van het bijna-hoogste punt van La Cuesta de Lipán, de 'steile haarspeldenbochtenweg' zoals ik die noemde. Het oogverblindende wit van de grote zoutmeren domineert de derde foto, en de laatste is van vlak voor San Pedro de Atacama. Wellicht is het de vulkaan Licancabur (5916m). In elk geval komen de wolken al van de Stille Zuidzee.

In het huis van Gabriela en Francisco ontmoette ik Jeannette, de zus van Gabriela die nèt bezig was met het maken van de beroemde Zuidamerikaanse 'empanadas' die mij ook vaak in Argentinië waren aangeboden, maar ik had nog nooit gezien hoe die thuis werden gemaakt.

Het gaat om brooddeeg, maar ook wel bladerdeeg, gevuld met vlees of groente. Dat is als zodanig over de hele wereld bekend. De Italiaanse 'Calzone', bijvoorbeeld, en de Cornwall pasties. Zo heeft Zuid-Amerika zijn eigen varianten. Het is heel eenvoudig zoals je ziet. Je maakt een rond plakje deeg, je legt het in de samenvouwbare vorm, je vult het met 'iets', en je klapt het dicht. Jeannnette liet mij zien hoe ze in de oven gaan, of, minder gebruikelijk, in de bakpan. Hier zijn ze meestal halfrond; niet groter dan vijftien centimeter en de naad is heeft met een rijk versierde zoom die hier 'repulgo' heet. Aan die 'repulgo' kunnen je disgenoten de inhoud herkennen, want de kok gebruikt niet alleen verschillend versierde zomen, maar knijpt er ook een typisch staartje aan dat hier 'simba' heet. Ook de straatverkopers gebruiken dergelijke 'codes'; ik zag er een met een lijst van wel tien 'codes'. Jeannette, op de foto, vulde ze allemaal met kaas, maar rundvlees, kippenvlees, humita [gemalen verse mais] of ham kan ook.

In de provincie Tucumán zijn empanadas bijzonder populair. In de stad Famaillá wordt jaarlijks het Fiesta Nacional de la Empanada gevierd, en daar zijn kippevlees en ingewanden bijzonder populair.

Een andere typische eigenschap van de empanadas van Tucumán is hun sappigheid. Dat komt wegens de bereiding. Het vlees wordt met een mes in kleine stukjes gesneden en gekruid, maar het wordt niet van tevoren gekookt of gebraden. Het gaat in de ijskast zodat de kruiden er goed intrekken. Daarna wordt het alleen nog gekookt bij het afbakken. Zodoende, zo werd mij omstandig uitgelegd, zijn die van Tucumán bijzonder sappig.

Het meest hartverwarmende deze week was de dag na mijn aankomst en mijn eerste bezoek aan de zee en het strand. Dat licht, en die zuivere lucht zo verschillend van de zuivere boslucht in Yerba Buena. En dan die eindeloze horizon, eenvoudiger kan het niet. En dat terwijl ik bepaald niet aan zee ben opgegroeid.

Er schoot mij een geschiedenis te binnen die mij erg heeft beïnvloed, en die ik veel later nog wel heb herlezen als model van een 'reis zonder einde'. Een autonome reis, een reis met een doel in zichzelf. Ik hield van dat boek, en misschien lees ik het nòg eens.

Ik heb het over Xenophon's (ong 431 – 355 vC) Anábasis en de Tocht van de Tienduizend. Met name de beroemde scène daaruit waar de Grieken de laatste bergrug hebben overmeesterd en uitkijken op de Zwarte Zee. Huilend van geluk roepen ze: "θάλασσα! θάλασσα!", "Thalassa! Thalassa!", "De zee!, De zee!". Vooral dat Thalassa! is mij bijgebleven.

Wat kon ik meer doen dan fotograferen wat ik zag op dat moment? Al die andere gevoelens zijn niet geschikt om op deze manier vast te leggen, ze blijven in mijn grijze cellen. Het was een ontroerend moment.

Tot de volgende keer, Hartelijke groet, Gérard van Eyk

Alle foto's staan met 400x400 pixels op: http://www.flickr.com/photos/weltbummler/sets/72157623344355603/.

Collage 1000x1000px van alle foto's van deze brief http://farm5.static.flickr.com/4072/4623584035_a3f8f34489_o.jpg

De foto's van Salta: http://www.flickr.com/photos/weltbummler/sets/72157623834032076/